Beroepscode geëist voor incesthulp

Ellen de Visser, De Volkskrant 27 januari 2004

AMSTERDAM - Therapeuten moeten richtlijnen opstellen om te voorkomen dat bij patiënten fictieve herinneringen aan seksueel misbruik worden opgeroepen. Behandelaars weten te weinig van de nieuwste inzichten uit geheugenonderzoek. Zij gebruiken 'riskante technieken' als hypnose, die het risico op vervormde herinneringen sterk verhogen.

Dit schrijft de Gezondheidsraad in een advies dat vandaag aan minister Hoogervorst van Volksgezondheid wordt aangeboden.

De afgelopen tien jaar hebben honderden vrouwen onder invloed van psychotherapie ontdekt dat ze als kind seksueel waren misbruikt, terwijl ze zich dat in eerste instantie niet herinnerden. Hun verhalen werden in de loop van de therapie vaak steeds ernstiger, tot babymoorden, dieroffers en groepsmisbruik aan toe.

In de jaren negentig leidden hervonden herinneringen tot zo'n dertig aangiften per jaar. De afgelopen jaren is het aantal meldingen afgenomen. Ze hebben vrijwel nooit een strafrechtelijke veroordeling tot gevolg gehad.

Het aantal beschuldigingen en verstoorde familierelaties is volgens de Gezondheidsraad veel groter dan het aantal geregistreerde claims. De Gezondheidsraad meent dat een herinnering niet als juridisch feit kan gelden en dat therapeuten zich moeten onthouden van uitspraken over de betrouwbaarheid.

In de Verenigde Staten, Canada, Groot-Brittannië en Australië, waar het verschijnsel ook voorkomt, hebben beroepsverenigingen richtlijnen uitgevaardigd. In Nederland werden behandelaars het niet eens over de vraag of ernstig seksueel misbruik kan worden vergeten en later in het geheugen hervonden.

Volgens de Gezondheidsraad is het mogelijk dat emotionele gebeurtenissen onder invloed van overmatige angst en stress tijdelijk ontoegankelijk worden in het geheugen en later worden hervonden. Hervonden herinneringen zijn dus niet per definitie onwaar.

'Sturende' therapeuten kunnen bij beïnvloedbare patiënten echter ook fictieve herinneringen oproepen. Die kans neemt sterk toe als ze gebruikmaken van 'riskante technieken' om het geheugen te stimuleren, zoals hypnose, droominterpretaties en geleide fantasie. Droominterpretatie en regressietherapie worden door ongeveer eenderde van de behandelaars in de ambulante geestelijke gezondheidszorg toegepast, bleek vorig jaar uit onderzoek.