Mijn therapeut is in mijn geest gekropen

Wilma de Cort, De Gelderlander 27 januari 2004

Tijdens psychotherapie kunnen zowel ware als fictieve jeugdherinneringen naar boven komen. Zoals seksueel misbruik. Soms praat de therapeut zijn cliënt een jeugdtrauma aan.

NIJMEGEN - Ze noemt het erger dan het seksueel misbruik dat ze meemaakte. 'Voor mij voelt het alsof ik geestelijk ben verkracht. Ik heb altijd het vertrouwen gehad: ooit komt het goed met mij. Dat is nu naar de knoppen. Er is iets verwoest en ik geloof niet dat het nog kan worden hersteld.'

Kitty Hendriks (38) uit Utrecht is wat ze in de Verenigde Staten een returner noemen, een spijtoptant. Iemand die na therapie anderen beschuldigde van seksueel misbruik maar daar later op terugkomt. Dikwijls wordt dan de therapeut verweten dat die het vermeende seksueel misbruik heeft aangepraat.

Kitty is vanaf 2000 zo'n 2,5 jaar in behandeling geweest bij een therapeut in Veenendaal vanwege seksueel misbruik. Dat ze is misbruikt, staat voor haar vast. Alleen heeft de therapeut haar verhaal groter en bizar gemaakt. Kitty zou door méér personen seksueel zijn misbruikt dan ze zich spontaan kon herinneren. Onder meer tijdens orgieën in het ouderlijk huis. 'Voor zover er echt sprake is geweest van seksueel misbruik, heb ik mij dat altijd goed herinnerd', zegt Hendriks. 'Zo ben ik tijdens mijn puberteit misbruikt door de buurman en werd ik twee jaar voordat ik in therapie ging, verkracht door de vriend van een vriendin. Dat is nooit uit mijn geheugen gewist. Ik ging in therapie omdat ik me afvroeg waarom me dit opnieuw was overkomen.'

De therapeut zag in Hendriks's gedrag aanwijzingen voor seksueel misbruik door meerdere personen in haar jeugd, stelt de Utrechtse. 'Ik drink raar, soms houd ik een slok langer in mijn mond. De therapeut herkende daarin een verstoring van mijn zuigreflexen. Ik zou als baby al oraal zijn misbruikt. Ze vond het in dit verband ook typerend dat ik soms aan een trui zat te friemelen.'

Hendriks werd naar eigen zeggen door haar therapeut langzaam in een 'gat gezogen' van suggestie. 'Ik vertelde dat mijn moeder ooit had gezegd dat feesten vroeger bij ons thuis op orgieën leken. Hoewel mijn moeder dat verder nooit had toegelicht, had ik het beeld gekregen dat iedereen er flink lag te seksen. Toen ik de therapeut vertelde over moeders opmerking, ging ze daar meteen op in. Voor ik het wist, was ik zogenaamd door meerdere personen op die feesten misbruikt. Ik kon me dat niet herinneren, maar misschien had ik het verdrongen. Ik kwam in een rare toestand terecht, een soort shock. Ik wist niet meer wat ik moest geloven, wat van mij was en wat niet. De therapeut was in mijn geest gekropen.'

Hendriks nam op een zeker moment ontslag, volgens haar op advies van de therapeut. 'Mijn wereld werd erg klein. Ik zat thuis op de bank met de gordijnen dicht en dacht alleen maar aan het seksueel misbruik. Ik zag verder nauwelijks iemand, behalve de therapeut en andere cliënten tijdens de groepstherapie. Daar vertelde ik dat ik nachtmerries had en dat het niet goed met me ging. Toen zei de therapeut: 'Vertel dan wáárom het niet goed gaat. Hoe lang blijf je loyaal naar je vader?' Zo werd ik gedwongen te vertellen over seksueel misbruik waarvan ik me eigenlijk niets kon herinneren."

Hendriks stapte na een meningsverschil met de therapeut op. Samen met twee andere cliënten diende ze een klacht in bij de inspectie voor gezondheidszorg. Ze verzoende zich met haar moeder die ze eerder een brief vol verwijten had geschreven. 'Toen heb ik dat nog eens gevraagd over die feesten. Moeder vertelde dat ze met mijn vader recht net in Amerika woonde en opkeek van de vrijheden daar. Het waren de jaren zestig, partners zaten er op een feest openlijk te tongzoenen of elkaar te betasten. Dat was mijn moeder, die uit Limburg kwam, niet gewend.'

De inspectie kan niks met haar klacht omdat de therapeut niet geregistreerd is. Ook haar advocaat, F. van Veghel, zegt er 'nog' geen zaak in te zien. Dit omdat de therapeut niet is aangesloten bij een beroepsvereniging, er geen dossier is en de behandelmethode daardoor lastig is te controleren.

De betrokken therapeut wil, vanwege haar beroepsethiek en de privacy van haar ex-cliënt, alleen in algemene termen reageren. Ze zegt het 'heel verschrikkelijk' te vinden als iemand vindt dat haar leven door therapie is verwoest. 'Dat is het laatste wat ik deze vrouwen, die het al zo zwaar hebben, wil aandoen'. 'Toen ik hoorde van de klacht bij de inspectie, heb ik al mijn cliënten daarvan op de hoogte gebracht, zo van: 'als dit je bang maakt, trek je terug. Ik ben er heel open in geweest'.

De therapeut ontkent aan te sturen op herinneringen aan seksueel misbruik in de jeugd. 'Wel geloof ik dat er een link met het verleden ligt als iemand seksueel misbruik pleegt. Dat doe je niet zomaar. Het is gedrag dat we herhalen.'