"Tegen zulke beschuldigingen kun je je niet verweren"
Haar man werd beschuldigd van incest
Matthijs Buikema, Midi, oktober 2006
Het is al zestien jaar geleden, maar het houdt Jo Buijs nog vrijwel iedere dag bezig. Zij en haar man werden door hun oudste dochter beschuldigd van incest. Hoe zij ook ontkenden, hun kind houdt vast aan haar waarheid. Alle contact is nu verbroken.
"Ik denk niet dat het ooit nog goed zal komen tussen ons en onze oudste dochter. Ik wil dat geloof ik ook niet. Daarvoor is er teveel schade aangericht." Jo Buijs zit onrustig in haar stoel. Zestien jaar na dato praat ze nog altijd moeilijk over de beschuldigingen die haar oudste dochter uitte.
'Aan de incestplegers', stond er bovenaan de brief die ze van hun dochter kregen. "Ja incest, het ergste misdrijf waar je je als ouder aan kunt bezondigen. Een keiharde klap in ons gezicht was het. Ik heb dagen niet kunnen lopen; alle kracht was uit mijn lichaam verdwenen."
De zaak
Jan en Jo Buijs worden in 1990 door hun oudste dochter beschuldigd van incest vanaf haar vroegste kinderjaren. De dan 28-jarige dochter herinnert zich het misbruik nadat ze in therapie is gegaan en eist dat haar ouders haar als incestslachtoffer erkennen. Jan en Jo Buijs weigeren dit. Zij kunnen zich niet vinden in de beschuldigingen en denken dat de herinneringen door haar therapeut zijn aangepraat. Deze blijkt een dubieuze reputatie te genieten. Er is geen contact meer met de dochter.
Koud en kil
"De verwijdering ontstond toen ze een andere vriend kreeg. Ze woonde al zes jaar op kamers en had haar hogeschooldiploma gehaald. Ze gingen samenwonen. Op een gegeven moment kregen we een boze brief: ze was koud, kil en gevoelloos opgevoed. We hadden van haar leven een puinhoop gemaakt. Ons huwelijk stelde niks voor en zij was daarvan de schuld geweest, want ze was een ongewenst kind."
"Wij snapten er niets van. Het kan natuurlijk zijn dat zij dat zo heeft gevoeld, maar wij hebben daar nooit iets van gemerkt. En het klopte ook niet met onze beleving van hoe zij vroeger was. Ze was juist blij dat het er bij ons thuis normaal aan toeging, in vergelijking met andere gezinnen waar ze wel eens kwam. Onze andere dochter herkende ook niets in het verhaal van haar zus."
"We hebben haar direct gebeld, maar er was geen woord met haar te wisselen. Ze wilde ons niet meer zien, later ook haar zus en grootouders niet meer. Toen brak er radiostilte aan. Vier jaar later kwamen ineens de verwijten over het seksueel misbruik. Toen ik dezelfde dag nog opbelde, kreeg ik eerst haar vriend en later haarzelf aan de telefoon. Geen woord kreeg ik ertussen. Gillen, krijsen en janken. En hij vergeleek ons met Finkensieper, de kinderpsychiater die veroordeeld was voor seksueel misbruik van minderjarigen. Dat speelde in die tijd."
Zolders en schuurtjes
"Vooral Jan werd flink aangepakt. Hij zou haar hebben misbruikt en haar door anderen hebben laten verkrachten op zolders en in schuurtjes. En ik had dat alles oogluikend toegestaan. We hebben van alles geprobeerd om met haar in contact te komen. We wilden met haar praten, haar helpen, want er was duidelijk iets met haar aan de hand. En het is toch je dochter, hoezeer ze ons ook kwetste. Wij dachten dat we de beschuldigingen eenvoudig konden weerleggen als we op een redelijke manier met haar in gesprek zouden kunnen komen. Misschien hebben we haar koud en kil opgevoed, maar incest hebben we nooit gepleegd."
"We vroegen haar welke schuurtjes dat dan waren geweest, maar daar kregen we geen antwoord op. We vertelden dat haar verhaal feitelijk niet klopte, dat het domweg niet gebeurd kón zijn. Misschien was ze door andere mensen misbruikt en projecteerde ze het op ons? Maar voor haar was het glashelder: wij waren de daders. En onze ontkenning was voor haar het bewijs, want daders ontkennen altijd."
Onomkeerbaar proces
"Haar incestverleden was naar boven gekomen tijdens therapie bij een vriend van haar man. Zevenentwintig was ze toen. Die therapeut had een centrum voor integrale rehabilitatie in België. Dat waren van die sessies met tromgeroffel, duwen, trekken en stampen. Op advies van onze huisarts, psychiater en psycholoog hebben we haar beschuldigingen nooit glashard ontkend. Ze zeiden: 'Ga er niet tegenin, maar praat met haar onder leiding van een deskundige.' Zij wilde alleen een gesprek als haar therapeut erbij was, ieder ander wantrouwde ze. Wij stemden in, anders zou ze zich van ons afkeren."
"Na die ontmoeting hebben we wel weer even contact gehad, via een briefwisseling en één keer kwam ze langs. Maar altijd werd het onderwerp incest zorgvuldig gemeden. Totdat zij in een brief vroeg of we alsjeblieft haar misbruikherinneringen wilden accepteren. Die waren vele malen belangrijker, schreef ze, dan de feitelijke gebeurtenissen. En goede ouders zouden de gevoelens van hun kind erkennen, of ze nu waar zijn of op fantasie berusten."
"Dat weigerden wij. Wij kunnen geen begrip hebben voor iets dat niet gebeurd is. Mijn man niet en ik ook niet. We beseften ook dat de beschuldiging altijd tussen ons in zou blijven staan, dat zoiets onomkeerbaar is. Toen hebben wij alle contact verbroken, uit zelfbescherming. Bovendien hebben we ook nog een andere dochter, met wie we altijd een fijne band hebben gehad."
Baan kwijt
"Onze oudste dochter hebben we nu al dertien jaar niet meer gezien. Ze heeft drie kinderen, drie jongens. De oudste hebben we twee keer ontmoet. Onze andere twee kleinzonen hebben we nog nooit gezien. Natuurlijk hebben we in het begin een rechtszaak overwogen. Een rechter die op basis van de feiten helderheid zou scheppen was een laatste redmiddel. Er is geen andere mogelijkheid om zulke beschuldigen te weerleggen. De advocaat zei dat we zeker zouden winnen, maar onze psychiater raadde het af. Het kan je hele leven kapotmaken, vertelde hij. Je wint, maar intussen kan ze je hele omgeving inlichten en raak je iedereen kwijt."
"Maar dat gebeurde sowieso. Jan was directeur van een basisschool. Ten tijde van de beschuldigingen liep er een fusieconflict, dat de gemeente volledig uit de hand liet lopen. Daar is een rechtszitting uit voortgekomen, waarbij de beschuldiging van onze dochter tegen hem werd gebruikt. Dat kwam natuurlijk in de krant. Hij verloor zijn baan en heeft sindsdien nooit meer gewerkt. Collega's lieten niets meer van zich horen en hij durfde de straat niet meer op, bang dat iedereen hem schuldig zou vinden. Nog steeds, vijftien jaar later, heeft hij daar last van. Ik denk dat ik nog een van de weinigen ben die hij nog vertrouwt."
'Dokter incest'
"Er is een tijd geweest dat ik woest was op onze dochter. Dat ik blij was dat ze ver weg woont, anders zou ik haar echt iets hebben aangedaan. Maar eigenlijk kan ze er niets aan doen. Er is iets met haar aan de hand waardoor ze deze dingen is gaan zeggen. Ik ben eigenlijk veel bozer op die therapeut. Die heeft haar volgens ons allerlei herinneringen aangepraat. We kregen ook een merkwaardige indruk van hem, de keren dat we hem hebben ontmoet. Hij vertelde dat hij 'dokter incest' werd genoemd, omdat hij zoveel incest aan het licht wist te brengen. Daar ging hij nogal prat op. De meeste mensen wisten volgens hem helemaal niet dat zij in hun jeugd waren misbruikt. Hij zei tegen mij: 'Met u is het ook gebeurd, dat zie ik gewoon. U bent net zo stil en schuw als uw dochter toen ze voor het eerst bij me kwam.' Hij was heel overtuigend en erg aanwezig. Als je labiel bent, val je daar denk ik gemakkelijk voor."
"We hebben een klacht tegen hem ingediend bij de Belgische justitie. Hij bleek door de Belgische Orde van Geneesheren voor het leven geschorst. Begin dit jaar is de Nederlandse Inspectie voor de Volksgezondheid ook een onderzoek naar hem begonnen. Hij zou zijn cliënten aanmoedigen om met elkaar te vechten om zich bewust te worden van hun lichaam. Hij zou met sommige cliënten zelfs seksuele relaties zijn aangegaan om ze te 'bevrijden'. Maar ondertussen geeft hij nog steeds therapieën."
"Inmiddels hebben we via de Nederlandse Werkgroep Fictieve Herinneringen lotgenoten ontmoet van wie een dochter door dezelfde therapeut is behandeld. Via hen zijn we in contact gekomen met een geheugendeskundige van de Universiteit van Maastricht. Die schreef ons dat de therapeut bekend was en dezelfde reputatie genoot die wij hem hadden toegedicht. Hij schreef ook dat verdrongen herinneringen die jaren later tijdens een therapie naar boven komen pseudo-herinneringen zijn. Ze zijn niet echt gebeurd. Maar daar heb je je dochter niet mee terug. Nog elke dag vragen we ons af waar het is misgegaan."
Veel pijn
"Jan is niet meer de man die hij vroeger was. Nieuwe contacten aangaan is er niet meer bij, even spontaan bij mensen langsgaan ook niet. Hij was vroeger de initiatiefnemer, de ondernemer van ons beiden. Hij stapte overal op af. Nu probeer ik dat te doen, omdat hij daar geen energie meer voor heeft. Hij voelt zich afgeserveerd. Door zijn dochter, zijn werkgever, door alles. Het doet veel pijn als ik eraan denk wat het allemaal met hem heeft gedaan. Maar ondertussen heb ik ook mijn eigen verdriet."
"Soms, als ik vrijwilligerswerk doe, lukt het om er even niet aan te denken. Maar als ik dan weer naar huis fiets, maalt het onmiddellijk weer door mijn hoofd. Als je kind doodgaat, kun je iets verwerken. Dat is tastbaar. Dit niet. Dat maakt het verdriet ongrijpbaar, maar ook zo permanent, zo onbeheersbaar. We zullen haar beschuldigingen nooit kunnen weerleggen. Het blijft haar woord tegen het onze."