Ziek van de dokter?

Belgische 'Dr. Incest' zoekt Nederlandse klanten

Dianne Bukkems (PS Media Producties), Panorama, 11 oktober 2006

In zijn eigen land België is 'Dr. Incest' voor het leven geschorst als arts. Daarnaast noemen ze hem een sekteleider. Ook zou hij meerdere patiënten seksueel hebben misbruikt. Toch wordt zijn klantenkring niet kleiner. Sterker, die breidt zich uit nu Yvo van O. zijn pijlen op Nederland richt.

"Alle mensen met gezondheidsproblemen hebben eigenlijk last van iets wat in hun jeugd is gebeurd. Iets traumatisch. Dat kan bijvoorbeeld seksueel misbruik zijn of vroegere pesterijen." Therapeut Yvo van O. (66) zegt het zonder blikken of blozen. Ik zit thuis bij hem aan de keukentafel voor een consult. Hij ontvangt me in zijn tijdelijke woning in het Limburgse Reijmerstok. Van O.'s toekomstige en groots opgezette instituut in het Belgische Moelingen (vlak over de grens bij Maastricht) wordt momenteel gerenoveerd.

"Wat bij jou je migraine veroorzaakt, weet ik niet, maar zolang je dat niet met mijn therapieën onderzoekt, zal je geblokkeerd blijven. Ik zeg je, wij doktoren hebben jarenlange ervaring. Misschien is het wel goed om naar mij te luisteren: ik weet namelijk meer dan jij," zegt Van O.

Nu weet ik inderdaad niet alles, maar wat ik wel weet is dat Yvo van O. zichzelf officieel niet meer mag scharen in het rijtje van doktoren. Vóór dit 'doktersbezoek' heb ik namelijk uitgebreid onderzoek naar hem gedaan: in 1991 is Yvo wegens wangedrag (het vervalsen van recepten) definitief en onomkeerbaar als arts uit zijn ambt gezet.

Ook onderzocht een commissie van het Belgische parlement Van O.'s handel en wandel naar aanleiding van ontvangen klachten bij de Belgische tuchtraad. De onderzoekscommissie schrijft in 1997 een vernietigend rapport over de Belgische arts. Volgens het rapport stelt hij zijn patiënten in staat 'nergens meer aan te denken' met zijn technieken en therapieën. Ook moeten patiënten vechten met elkaar om 'zich bewust te worden van hun lichaam'. Zo kunnen ze geleidelijk aan afstand nemen van hun eigen belevingswereld om zich aan te sluiten bij die van hun meester. Verder zou de therapeut seksuele relaties met sommige van zijn patiënten onderhouden, omdat seksualiteit een belangrijke rol speelt in het 'bevrijdingsproces'. Dit leidde volgens het rapport niet alleen tot een verkrachting in zijn praktijkruimte, maar ook tot zelfmoord van één van zijn patiënten.

Yvo van O. 'Geen commentaar!'

In een eerste reactie doet Van O. het in 1997 over hem verschenen rapport af als onzin. "Ik heb dit aangevochten bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Uiteindelijk heb ik zelfs de proceskosten vergoed gekregen," zegt hij. Dat klopt. Maar de suggestie dat de bevindingen van de onderzoekscommissie niet kloppen, is onjuist. De uitspraak van het Europese Hof van 25 juni 1997 meldt dat het vonnis ongewijzigd blijft. De vergoeding heeft Van O. gekregen, omdat er procedurefouten zijn gemaakt, niet omdat hij de zaak gewonnen zou hebben.

Van O. wenst tegen Panorama niet in te gaan op de andere, recentere beschuldigingen.

Door Van O. gehersenspoeld

Toch kan zelfs na dit schokkende rapport Van O. blijkbaar doorgaan met zijn omstreden therapie om verdrongen herinneringen uit het verleden naar boven te halen. De 66-jarige oud-schooldirecteur Jan Buijs verloor zelfs zijn dochter hierdoor: "Onze oudste dochter ging achttien jaar geleden naar België omdat ze niet lekker in haar vel zat. Ze had onder andere moeite met het aangaan van relaties. Dankzij Van O.'s therapie kwam ze erachter dat ik en andere familieleden haar jarenlang seksueel zouden hebben misbruikt. Ik was verbijsterd. Het was niet waar, maar ze geloofde heilig in Yvo. Mijn andere dochter herkende net als wij helemaal niets in het verhaal van haar zus. Ze was door Yvo gehersenspoeld. Ik voelde me als ouder zo machteloos en boos."

Na de eerste incestbeschuldigingen gaan Buijs en zijn vrouw op verzoek van hun dochter naar de Belgische therapeut toe. "We wilden haar helpen, het blijft ondanks alles toch je dochter. Van O. zei toen: 'Of uw dochter nu seksueel misbruikt is of niet, dat maakt toch niet uit? Het gaat erom dat jullie bij mij als gezin in therapie gaan.' Dus eerst beschuldigde hij ons van incest en daarna blijkt dat niet eens belangrijk te zijn. Maar na deze vreemde ervaring werd het nog gekker tijdens ons derde bezoek. Ineens beweerde hij dat mijn vrouw vroeger ook seksueel misbruikt is. Hij zei dat hij dat aan haar houding kon zien. Mijn vrouw ontkende het, ze is namelijk nooit door iemand misbruikt. Yvo antwoordde letterlijk: 'Je weet 't nooit mevrouwtje. Ik zie het toch aan u.' Ook noemde hij zichzelf vol trots 'Dr. Incest' omdat hij al vele 'weggestopte' incestherinneringen bij zijn patiënten naar boven had gehaald."

Op dat moment weten Buijs en zijn vrouw genoeg: "Yvo is een dwaas die zich van niets of niemand wat aantrekt. Zolang hij maar flink geld verdient. Hij wilde ons namelijk allemaal in therapie hebben. En dat voor een fictief probleem! Het ergste is dat ik weet dat ons gezin niet het enige gezin is dat door hem verwoest is. Uiteindelijk heeft hij me gewoon mijn dochter afgepakt. Ik heb haar en haar drie kinderen al dertien jaar lang niet meet gezien." Buijs zegt het kalm, maar overduidelijk aangedaan. Hij heeft er nog steeds slapeloze nachten van.

Vechtend over de vloer

Eigenlijk ziet de oud-schooldirecteur liever dat andere gedupeerden - die bij hem komen klagen over de Belgische therapeut - in de openbaarheid treden. Maar dat durft niemand. Uit schaamte, angst of omdat sommige zaken gecompliceerd zijn. Zo zou een vrouw jaren geleden tijdens haar therapie een relatie met Van O. hebben gehad zonder dat haar man ervan af wist. Wil ze een rechtszaak beginnen, dan zal ze eerst haar echtgenoot over haar affaire met de therapeut in moeten lichten. En dat wil ze niet. Ook is er een vrouw die in 2000 weigerde een relatie met Van O. aan te gaan. Ze kreeg daarop zo'n mentale klap dat ze in een psychose terechtkwam. Ze weigert echter haar verhaal te laten publiceren.

Toch zijn er nog genoeg mensen die denken dat de Belgische ex-arts hen kan helpen. Ze horen positieve verhalen van kennissen, komen op zijn website terecht of worden door hun huisarts doorverwezen naar België.

Dr Incest en Rik Felderhof

Na het vernietigende rapport over sekten, uitgebracht door het Belgische parlement, gaat het minder met de praktijken van 'Dr. Incest'. Maar 'gelukkig' is daar Rik Felderhof in 2001 met zijn NCRV-programma De Stoel. Felderhof presenteert Van O. als een bijzondere therapeut en stelt geen kritische vragen. Hoogst opmerkelijk, want Van O.'s reputatie staat op dat moment al ter discussie. Uiteindelijk levert het programma de Belgische therapeut veel nieuwe klanten op, maar de programmamakers krijgen een berisping van de Raad voor de Journalistiek.

Terug bij Van O. aan de keukentafel. Met zijn beige survivalvest ziet hij eruit als een joviale opa. Hij biedt me vriendelijk koffie aan en begint het consult. Ik stel me een beetje afwachtend op, bang dat hij direct door zal hebben dat ik journaliste ben. Diverse gedupeerden hebben me gewaarschuwd dat ik op moet passen voor Van O.'s enorme overtuigingskracht. Terwijl hij praat, probeert hij me met zijn ogen te doorgronden. Hij zoekt waarschijnlijk naar iets wat mij zou kunnen overtuigen van zijn gelijk over zijn W.O.R.T.E.L.S© therapie. Dat is een manier om met jezelf en je lichaam in contact te komen. Na enige tijd komt Van O. tot de kern van zijn verhaal. Hij legt uit hoe hij van mij 'een grote eikenboom' kan maken in plaats van de kleine eik, nee bonsai boom, die ik nu ben. Maar dan moet ik wel de oorzaak van het probleem aanpakken en die ligt in mijn jeugd. Zo zou ik mijn nare herinneringen verdringen uit loyaliteit met mijn familie. Ik herinner het me niet meer bewust, omdat ik mijn familie hier niet mee wil kwetsen of confronteren en dat levert spanningen en dus gezondheidsklachten op, zo verklaart Van O. "Mensen zijn net als ijsbergen: je ziet alleen het topje, het grootste gedeelte ligt onder de oppervlakte verborgen. Dat je het niet ziet, wil niet zeggen dat het er niet is. En zo werkt je geheugen ook," legt hij uit.

Na een uur lijkt het gesprek meer op een verkooppraatje. Naast de basistherapie zou ik ook alle extra cursussen moeten doen. En voor een optimaal resultaat moet mijn vriend ook aan alles deelnemen. Ik zeg dat zijn cursus geen nut heeft als mijn migraine erfelijk is, iets wat mijn artsen beweren. Nare jeugdherinneringen hebben er dan niets mee te maken.

Van 0.: "Wat een onzin! Jij hebt je migraine doorgestraald gekregen van je moeder, en zij weer van haar moeder of vader." Ter bewijs krabbelt hij op papier enkele poppetjes met golfjes rond hun hoofd die fungeren als de kwalijke straling. Hij zegt dat hij moe wordt van mijn vragen. "Je moet niet zoveel nadenken. Daar word je niet beter van. Je bent een controlefreak, laat nu eens los!"

Net op dat moment gaat de deurbel. Een Nederlands echtpaar van middelbare leeftijd loopt binnen voor hun tweede afspraak. Dankzij een televisieprogramma van zes jaar geleden hoorden ze voor het eerst over Van O. "We moesten hier vorige keer op de grond zitten, elkaar slaan, elkaar vasthouden, over de grond rollen en zo. Heel nuttig allemaal," zegt de vrouw tegen me. Ondertussen is Van O. even de kamer uit gelopen om iets te pakken. Snel vraag ik op neutrale toon of zij werkelijk in verdrongen, ziekmakende herinneringen geloven? "Ja, want dat geldt voor iedereen. En vergeet niet dat Yvo al jarenlang mensen helpt. Als zijn therapie niet zou helpen, dan was dat vast allang bekend geworden. Negatieve publiciteit haalt je écht wel ooit in," zegt de man vol overtuiging.

Ik stel dat die negatieve berichtgeving er misschien wél is. Daarop kijkt hij me ongelovig en zelfs verontwaardigd aan. Volgens hem kun je het niet volhouden mensen jarenlang te bedriegen.

Dat laatste vangt Van O. nog net op als hij de kamer weer binnenkomt. "Wie zou hier wie bedriegen?!" zegt hij boos, terwijl zijn ogen vuur schieten. Hij blijft kalm maar heeft het duidelijk gehad. Ik betaal het consult en vertrek. Op de terugweg kom ik langs de bouwput in Moelingen. Zijn nieuwe instituut zal een lieve cent kosten. Hopelijk zit daar geen cent van u bij.

Hoe komt Van O. aan zijn klanten?

Diverse huisartsen en belangenverenigingen verwijzen door naar Van O. en rechtvaardigen hiermee zijn werkwijze. Dat vindt Cees Renkens van De Vereniging tegen de Kwakzalverij een kwalijke zaak. "In ons maandblad verschijnt ook al een artikel over hem. Van O. is een kwakzalver. Hij is niet koosjer."

Of dat werkelijk zo is, onderzoekt inspecteur Paul Lamers van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (lGZ). "Naar aanleiding van diverse klachten van ex-patiënten en gedupeerden stellen we vast of er sprake is van disfunctioneren en onverantwoorde zorg. Het onderzoek loopt nog, dus ik doe er geen uitspraken over," aldus Lamers.

Volgens de inspecteur komt er waarschijnlijk een tussentijds advies uit dat bestemd is voor huisartsen en diverse beroepsverenigingen, zoals het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF). Dit is een beroepsvereniging die Van O.'s nascholingscursussen erkent en haar leden (geschoolde fysiotherapeuten) die cursussen ook zal laten volgen.

KNGF-medewerker Hans Redeker: "Een onafhankelijke commissie toetste de inhoud van de cursus aan een aantal formele gronden en vindt dat de cursus eraan voldoet. Maar als het IGZ met een ander advies komt, dan volgen we dat op."